Barut Komplosu Serisi 1

1605 yılında parlament binasını havaya uçurmaya çalışmış bir  grubun olayı; Barut Komplosu (Gunpowder Plot) … Bu olayı anlatmadan önce, o dönemi etkilemiş insanlara bakalım.

Bu olaydan neredeyse 100 yıl önce, 1509 yılında, resmi sol tarafta olan, Henry VIII tahta geçer. Biz olaylara buradan başlayacağız. Kendisi kardeşinin eşiyle evlenmiştir ve bu olayla Shakespeare’in bir eserine konu olmuştur. Bu olayla ilgili pek çok film çekildi, birinden birini izlemişsinizdir. Ayrıca, en fazla eş değiştiren kraldır, hatta ilk eşinden resmi olarak ayrılabilmek için Anglikan Kilisesi’ni kurdurduğu iddia edilir. Anglikan Kilisesinin, Protestanlık ve Katoliklik arasında bir geçiş görevi görmesi istemiştir ki boşanması mümkün olsun, diyorlar. Sebebine karışmazsak, aslında bu olay, Anglikan Kilisesini papa otoritesinden kurtarır.

.

1533 yılında, İngiliz kralı Henry VIII ‘in 2. karısından olan Elizabeth (sağ tarafta), ten rengi çok beyaz olduğu öldürülmek istenen bir bebek olarak gözlerini açar dünyaya, annesi onu öldürülmekten kurtarır. Annesinin ensest ilişki yaşadığı iddiasıyla kellesi uçurulduğunda, Elizabeth 3 yaşındadır. Bugün, Elizabeth’in annesi ile ilgili delillerin yetersiz olduğu söyleniyor. Bu ölümden 10 gün sonra, Henry kendisine başka bir eş bulup evlenir.

Bu arada, Henry VIII’in 6. ve son eşi Catherine , Elizabeth’i yanına alır ancak, bu eşin, Henry öldükten sonra evlendiği Thomas Seymour ile Elizabeth arasında bir ilişki olduğundan şüphelenirler, Thomas’ın (40 yaşında) Elizabeth’i  (14 yaşında) cinsel olarak istismar ettiği iddia eder Catherine ve Elizabeth saraydan uzaklaştırılır.

.

1547 yılında, kral Henry vefat eder, onun yerine, kendisinin 3. eşinden olan Edward VI tahta geçer.

1548 yılında, Catherine’in doğum sırasında ölmesi sonucu, Thomas Elizabeth’i rahatsız etmeye devam eder ancak 1549 yılında, krala karşı olan tutumları da rahatsız edici hale gelince yargılanır ve idam edilir.

Bu arada Edward VI (resmi sol tarafta) tahta geçtiğinde 9 yaşındadır. 18 yaşına gelene kadar da, bir konsey tarafından yürütülmüştür devlet işleri.

1549 yıllarında ekonomik sorunlar başlayınca, isyanlar patlak verir. 1549 yılında iki büyük isyandan birisi, Arundel İsyanı, diğeri de Kett’in isyanı’dır. Arundel isyanına sebep olan kişi idam edilmiş, Kett’in isyanına sebep olan ise bir kalenin duvarından aşağıya sallandırılmıştır.

Edward’ın özelliği, bir protestan olarak yetiştirilen ilk kral olmasıdır. Bunun sonucu olarak, protestanlık Edward döneminde tanınır hale gelir. Dinde reform yapmak için hareket eden liderler de yine onun dönemindendir. Edward’ın yönetim konusunda, yaşından dolayı baskın olmadığı bir dönemde, İngiliz Yeniden Oluşum’u (English Reformation) başlar, burada İngiliz Kiliseleri; Papa’nın ve Roman Katolik Kiliseleri’nin etkisinde kurtarılmak istenir. Bu arada da, dua edenlerin ortak bir düşüncede birleşmesi fikri doğar. Anglikan kiliseleri artık protestan bir yapı kazanmıştır.

.

Bu arada, Edward küçük olduğu için, konseyde otoriter bir yaklaşımla hükmeden bir üye (Somerset, ki bu üye aynı zamanda Edward’ın amcasıdır) çıkmıştır. 1552 yılında bu kişi tutuklanır ve daha sonra da asılır. Bu olaydan sadece 1 yıl sonra, Edward hastalanır, durumu umutsuzdur. Edward mirasını kuzeni Jane Grey’e bırakır, Elizabeth ve Mary (babasının başka annelerden olan çocukları) bu mirastan yoksun kalır. Dolayısıyla, Edward 1553′te ölünce, 10 temmuzda Jane Grey kraliçe olarak tahta geçer, ancak Mary (sağ tarafta resmi var) onu 9 gün sonra tahttan indirir. Bu sebeple Jane Grey “9 günlük kraliçe” olarak da anılıyormuş bugün.

Artık Mary I , ülkenin yönetimindeki kraliçesidir. 1554′te İspanya kralı Philip II ile evlenir, gücüne güç katar. Mary I, Roma’nın katolik kiliselerini canlandırmaya çalışır çünkü Edward’ın aksine katolik bakış açısındadır. Edward’ın mirasından mahtrum kalmasının sebebi de buydu, görüş farklılığı…

Yine 1554 yılının sonlarına doğru, pek çok protestan yakılır. Suçları Roman katolik inancına dil uzatmaktır. Bu kişilerin yanışını izlemeye zorlanan mahkumlar olur, yananların biçinde rahipler, berberler, kör gençler de vardır. Bu dönemde yaklaşık 800 insanın ülkeyi terk ettiği, 300 kadarının da ülkedeki şiddetten mağdur olduğu söylenir. Bu sebeple Mary’nin kendisi “Kanlı Mary” olarak (Bloody Mary) anılır. Bloody Mary diye bir kokteyl vardır bugün, kırmızı birşey, içinde domates suyu, votka var. İçtikçe bizim Mary’i hatırlarız artık..

Bu dönem içerisinde Mary, protestanları desteklediği şüphesiyle Elizabeth’i bir süre hapse kapatır.

1557 yılında hastalanır ve 1558 yılında da (42 yaşında) ölür Kanlı Mary.

Yıl 1558 ve İngiliz kraliçesi artık Elizabeth I… Bu süreç onun ölüm yılı olan 1603 yılına kadar devam eder. Elizabeth’in gençliğine değinmiştik, onun hiç evlenmemiş olmasına siz de şaşırmazsınız sanırım. Çok bilinen bir deyişi varmış Elizabeth’in “görürüm, ama birşey söylemem”..

Elizabeth’in ilk işlerinden birisi, İngiliz Protestan Kilisesi’ni kurmak olur ki bu kilisenin, bugünün protestan kilisesinin temeli olduğu söylenir. 1570 yılından sonra, Papa, Elizabeth’in yaklaşımını eleştirince, Elizabeth’e karşı komplo kuranlar olur, kendisini koruyan gizli servis sayesinde, Elizabeth hepsinden yırtar.

1588′de, İspanya ile yapılan savaşta İspanya’nın geri adım atmasıyla, Elizabeth büyük bir zafer kazanır ve ününe ün katar. Ne var ki, bu savaş ülkeyi ekonomik sıkıntıya sürükler, vergiler artar ve halkın alım gücü düşer. 1590′lı yıllarda, bazı önlemler alınmasına rağmen bu ekonomik sorunların bir kısmı çözülür. Bu sıkıntılara rağmen, Elizabeth altın çağı yöneten insan olarak anılır .

1602 yılında çevresindeki yakınlarını kaybeden Elizabeth melankoliye doğru sürüklenir, 1603 yılında da kendisi hastalanarak ölür. Melankolinin adam öldürmediği ortadadır, ölümüne şaibe bulaşmıştır.

Elizabeth’in hiç çocuğu olmadığı için, onun yerine en yakın akrabası ola;  İskoç Kraliçesi Mary’nin oğlu, zamanında İskoç kralı olarak tahta geçen James VI (resmi sağ tarafta), 1603 yılında İngiltere’de tahta çıkar, ama İngiltere kralı olunca artık adı James I olmuştur.  İngiltere’yle İskoçya birleşti zannetmeyin, tamamen farklı yönetim sistemleri vardır ancak ikisinin de kralı ayn kişidir.

James I, iki ülkenin de kralı olmasına rağmen, vaktinin önemli bir bölümünü İngiltere’de geçirir. Kısa sürede meclis üyelerine tanıdıkları (İskoç) üyeler gelir ve James, İskoç ve İngiliz Krallığı’nın kurulması gerektiğine inanmaya başlar ve kendisinin de Büyük Britanya Kralı olarak anılması gerektiğini savunur. Yıl 1603 te Roman Katolik Kilisesi rahiplerinin planladığı ve yine aynı yıl bir baron tarafından planlanan komplo teorileri işe yaramaz, James I tahtını terk etmez. Yıl 1605  olunca da, Guy Fawkes adlı adam kendisini bize gösterir.

Guy Fawkes, meclisin açılış yıldönümü olan 5 Kasım 1605 te, parlemento binasının tepesinde yakalanır, hemen önündeki tahtaların yığılarak yapıldığı tepeyi korumaktadır ve biraz ilerisinde de 36 bidon barut varıdr. Ama yakalanır ve bu işi planlayan diğer kişilerle birlikte idam edilir. Olayın kendisi bundan ibarettir, önemli olan ise bu olayın sonrasındadır.

………………..

Devamı gelecek

Evla