Ben Kimim

İnsan kim olduğunu nasıl bilebilir?
Benlik Sunumu konusu geliyor aklıma. Prof.Dr.Nuri Bilgin 'in, sosyalpsikoloji dersinde konuşmuştuk; İnsan zaten kendisine karşı yanlı, yani, kendisini olduğundan farklı görme eğiliminde, üstüne üstlük, dışarıya karşı da, bu şekilde kendisini farklı gösterme eğilimindedir. Bir de sosyal medyayı ekleyelim bunun üzerine, facebook'taki fotoğraflar, twitter'daki yazılar, olmak istediğimiz insanı yansıtan her unsur bu sitelerde kayıtlı. Olmak istediğimiz insanı, sosyal medya üzerinde yaratabiliyoruz. Oysa insan, kusurludur ve asla kararlı bir yapıda değildir. İnsan özünde bencildir, bu bencillikle başa çıkmak ise belki bir ömrü alabilir.
Eleşitirel teorinin bakış açısıyla yaklaşalım; insanları benlik sunumunda yanlılığa, taraf olmaya iten unsurlar nelerdir? Muhtemelen; toplum normlarına uyma çabasıdır, toplumda kabul görme arzusu, beğenilme, takdir edilme ihtiyacıdır. Oldukça anlaşılır ve masum bir amaçtır aslında.
Eleştirel teorinin bir diğer sorusunu soralım, bu yanlılık, neye sebep olur? Bu yanlılık, insanın kendisini olduğundan farklı görmesine, hatalarının üzerini örtmeye çalışmasına, insanın belirli kalıplar içine girmek için kendisini zorlamasına sebep olur bence.
Bu yanlılık, ayrıca, tüketim alışkanlıklarına da yansır. Moda denilen akım, tamamen bu ihtiyacın üzerine kurulmuş olup, ihtiyaçtan çok ötede, toplumca benimsenen kıyafetlerin tercih edilmesi durumudur.
Burada, oturduğumuz yerden izleyip, modaya uyan insanları bir kalıba sokmak, onların kendilerine yaptıklarını, bizim de onlara yapmamız anlamına gelir; çünkü modayı takip etmek artık bir zorunluluk halini almıştır, çünkü moda olan kıyafetlerin taklitleri kısa sürede yapılır ve bu ürünler bol miktarlarda piyasaya pazarlanırlar. Siz, ihtiyacınız olduğu için kıyafet alsanız bile, bu modaya uygun kıyafetlerden almak zorunda kalırsınız.
Başka yol izleyen gruplar da var elbette, bu grupları siyasi görüşleri ile de sınırlamak istemiyorum ancak, yaşantılarını bazı düşünce ve inançları referans alarak düzenleyen gruplar, örnektir; dini inancı güçlü olan veya sol görüşlü bireyler, yukarıda belirttiğim gibi bir kalıba uygun olacak şekilde tüketmekten yanadırlar. Mesela bu gruplar kendi görüşlerini belli eden veya yansıtan kıyafetler alma eğilimindedirler. Modadan uzaktırlar ancak, kıyafetlerini başka bir kalıba uymak için satın alırlar bu sefer. Burada elbette başörtüsünü ayırmak gerekir: bu tüketimin, her ne kadar istisnaları mevcut ise de, dini inancı yansıtmak için değil, dini inancın gereği olarak gerçekleştiğini düşünebiliriz. Aynı mantıkla, yöresel kıyafetlerine bağlı bireyler de modadan uzaktırlar, bu bireylerin bazıları ekonomik olması sebebiyle yöresel kıyafetleri almaya devam eder, bazıları ise, yöresini temsil etmek için yine bir kalıba uyarak belirli bir ürün grubunu tüketmektedir.
Bu tüketim alışkanlıklarında, kıyafetten başka ürünler için de örnek vermek mümkündür; gıda maddelerinde belirli markaların, siyasi veya dini sebeplerle tercih edildiği yada tercih edilmediği durumlar vardır. Bu tutumlar da benlik sunumunun birer uzantısı olabilirler.
Şuraya gelmek istiyorum: gerçekten kim olduğunu bilen birisi varsa, rica etsem, bana da anlatabilir mi?
Candan Erçetin'den gelsin, Ben Kimim...

Evla