İskandinav Mitolojisi

Bu konuya, Tanrıların ölümlü olmasına şaşırarak başlıyorum, umarım herkes için ilgi çekici bir yazı olur.

Tanımlar / Terimler:

İskandinavya: Danimarka, İsveç, Norveç (bu arada Norveç'in ekonomisi şahane olduğu için Norveç Avrupa Birliği'ni reddetmiş, düşene yüz vermiyor adamlar :) ), Finlandiya, İzlanda, Faroe Adaları (Mükemmel güzel, yemyeşil ülke), Grönland ve Aland (2012 yılında işsizlik oranı %1.8 olan imkansızlıklar ülkesi) ülkelerinden oluşan alan.

Nors: İskandinav mitolojilerine verilen ad.

Nifleheim: Sisli / karanlık / donuk dünya veya ev olarak tercüme ediliyor.

Ymir: Dünya'nın yaratılmasına sebep veya kaynak olan varlık

Odin - Vili - Ve : İlk tanrılardır.

Pantheon: Tanrıların bütününe verilen ad. Bazı durumlarda tanrıların yaşadığı tapınak anlamında da kullanılıyor.

Asgard: dokuz gezegenden biridir, burada tanrıların yaşadığına inanılır.

Ask ve Embla : Bunlar, Odin-Vili-Ve üçlüsünün yarattığı ilk insan çifti imiş. Odin bunlara ruh ve hayat; Vili dokunma duyusu ve akıl; Ve ise konuşma duyma işitme duyularını ve yüzlerini vermiş. (YORUM: Burada dokunma duyusunu; görme, işitme ve konuşmadan ayrı tutmaları ilginç olmuş, onlar için daha önemli bir yeri varmış belli ki..)

Valkür: (Valkyrie) Odin'in yanında savaşa katılan büyüleyici bakire kadınlar. Savaş sırasında bir kısmı ölüyor. Bunlar bazı mitlerde tanrıların ve insanların sevgilileri olarak da geçiyor. At ve kuğuyla bağlantılılar (at üzerinde resmedilmişler mesela).

Elfler: Dark ve Light olarak ikiye ayrılıyorlar. Elf kelimesi Türkçe'ye peri olarak çevrilmiş.

Aesir - Vanir: Tanrılardan oluşan iki farklı grup, iki farklı pantheon.

Odin'in kuzgunları: Bu Odin'in iki tane kuzgunu varmış, biri Hugin (düşünce), diğeri Munin (hafıza). Bu kuzgunlar dünyanın her yerine girer, haberleri Odin'e götürürmüş. Vikingler'de bu sebeple kuzgunların kehanet kuşları olduğuna inanırlarmış,kuzgun gelip bir evin penceresinde öterse, o kişinin öleceğine inanırlarmış.

Mitolojinin evrenin yaradılışını açıklaması:

Dünya'dan önce Niffleheim vardı. bir inanışa göre, Niffleheim 9 gezengenden biriydi, başka bir inanışta ise dünyanın kuzeyinde yer alıyordu. Burada 11 adet ölüm nehri akıyordu.

Daha sonra devlerin koruduğu bir yer olan Muspell oluştu. Buradan devler Niffleheim'in donan nehirlerine kıvılcımlar gönderdiler ve nehirler akmaya başladı. Bu sebeple Muspell zamanın bitişi anlamını taşıyor. Bu nehrin damlalarıyla Ymir (bir yerde dev olduğu yazzılıydı) doğdu.

Tanrılar, o zaman Dünya'yı yaratmaya karar kılmışlar ve Ymir'in kanından oknayusları ve diğer uzuvlarından da faydalanmak suretiyle nihayetinde Dünya'yı oluşturmuşlar.

İlk yaratılmış olan Buri (bu bir erkek midir yoksa hem erkek hem de kadın için mi kullanılmış bir tanımdır bilmiyorum)'nin oğlu, Devin kızıyla (Bolthor) evlenir, bunların bir de oğlu olur, adı Bor.

Bu Bor'da başka bir devin kızıyla (Bestla adında bir dev kız) evlenmiş. Bunların da 3 oğlu olmuş (kimse kız yapmıyorken bu doğurganlık nereden gelmiş bilemiyoruz.), bu oğlanların adı Odin , Vili , Ve. Burada anlaşılamaz bir durum var, şu ana kadar bu karakterlerin dev mi insan mı tanrı mı olduğu konusunda çelikşkili yazılar var Didemciğim, ancak ortak bir nokta var ki, bu üçlü hep birlikte anılıyor çünkü ilk tanrılar bunlarmış. Bu ilk Tanrılar da Ymir 'i Tanrı düşmanı ilan ederek öldürüyorlar. ( YORUM: Ymir bir insan, bir tanrı bile değil, hatta belki de cinsiyetsizdi. Tanrılar ise güçleniyorlardı ve kendilerini yaratanı ortadan kaldırmak onları daha güçlü kılacaktı. Bir evladın annesini öldürmesi gibi, yaratıldıkları özü öldürdüler. Bu durum o dönemin halkı arasındaki güç savaşlarını simgeliyordur belki de..)

Kutsal Ağaç:

Bir de kutsal ağaç var (Yggdrasil), ona da değinelim: Bu üç kardeş, bütün maharetlerini bir ağaçta topluyorlar. "Ağacın altındaki dişi" olarak tarif edilen kader kuyusunda insan yaşamının yönü belirleniyor. Bir başka inanışa göre tanrılar meclisi bu ağacın etrafında topluyorlar.

Demişler ki ağaç üç kökten destek almaktadır; köklerden biri yeraltı dünyasına uzanır (Hel), diğeri buz devlerinin dünyasına ve sonuncusu da insan varlıklarının dünyasına uzanırmış.

Başka bir yerde de diyorlar bu bu ağaçlar iki taneymiş, bunlar düşünebilen, konuşabilen, nefes alabilen ağaçlarmış (hatırlayalım: yüzüklerin efendisi). bunlardan birisi erkek (adı Askr)(ash tree → kül ağacı), birisi de dişi (Adı Embla (Sarmaşık)) mış.

Başka bir yerde de diyor ki, dünya bu ağacın üzerindeymiş.

Mitoloji işte, farklı kaynaklar farklı şekilde yazmışlar.

Tanrılar, Tanrıçalar ve karakterleri:

• Odin: Adının anlamı "heyecan, heves ve şiir" olarak geçiyor. Odin, Yunan Mitlojisindeki Zeus gibi pek çok alanla ilgili büyük bir tanrıymış: savaş, barış, zafer, ölüm, büyü, şiir gibi alanların tanrısıymış. Çok fazla çocuğu olmuş, bunlardan en önemlisi ise Thor'muş.
• Thor: Çekiç taşıyan, ışıkla, fırtınalarla, insanlığın korunmasıyla, şifayla ve gübreyle ilişkili bir tanrıymış. Çekicini iki cüce yapmış, onlar çekici yaparken Thor sinek olup bunları sokmuş, o yüzden cüceler hata yaparak baltanın sapını kısa bırakmışlar :) Ayrıca altın bir kemeri vardır ki bu kemer de onun gücünü kat be kat arttırmaktaymış. "Altın saçlı tanrıça Sif" ile evlenmiş (YORUM: Neden hiç "kömür saçlı tanrıça" terimiyle karşılaşmıyoruz, kömür de bi maden değil mi?!)
• Frigg: Odin'in eşlerinden biri olduğu söyleniyor. Bir anne ve bir kraliçedir. Thor'un üvey annesi, Baldr'ın ise öz annesidir.
• Baldr: Bu tanrının yeryüzündeki en güzel gemiye sahip olduğu söylenir. Bu gemi, dünyadaki her yerden daha güzelmiş. Baldr Loki tarafından öldürülünce, tanrılar Baldr'ın bedenini deniz kenarına götürmüşler oradan da huzur içinde yatması için gemisine sermişler. Bir dev gemiyi hareket ettirmiş, Thor fırtınalar çıkarmış, sonra da gemiyi yakmışlar Baldr'la birlikte. (Ölülerin yakılması eskilere dayanıyormuş kardeşim. )
• Tyr: Zafer, savaş tanrısıdır.
• Freyr: İsveç Kraliyet Binası'nda bu tanrının heykeli bulunuoyr. Kendisi gübre, tarım ve hava tanrısı.
• Njöror: Deniz tanrısı, Freyr ve freyja'nın babasıdır.
• Freyja: Aşk ve güzellik tanrıçası. (sarı saçlı ve denizin içinde resmedilmiş)
• Idunn: Gençlik Tanrıçası. Bir tanrı ölümsüz olmak için sadece bir Idunn'un sunduğu elmadan yemeliymiş. YORUM: Dikkatini çekerim, ölümsüzlük bir kadının elinde :) Tabi, ölümsüzlük derken Ragnarok'a kadar demek istiyoruz. Ragnarok: Karanlığın Tanrılarının savaşı (Kıyamet)
• Loki: düzenbazlık, yaramazlık, sorun ve ateş tanrısı

Aesir - Vanir Savaşı:

Aesir'de Odin, Frigg, Thor, Baldr ve Tyr gibi önemli tanrılar var. Vanir'de ise Njöror, Freyr ve Freyja var. Bu savaş sonucunda tanrıların dünyası bir olmuş, tek bir pantheon olmuşlar.

Yüzüklerin Efendisi, Paganizm, Almanya ve Nors bağlantısı:

Didemciğim Nors mitolojilerinde: tanrılar, elfler, cüceler, devler, canavarlar, insanlar, valkürler gibi farklı yaratıklar var. bu haliyle Yüzüklerin Efendisi ve diğer bir çok fantastik kitapta yaratılan dünyayla ilgili çağrışımlar çoğunlukla İskandinav Mitolojisinden geliyormuş. (Hep merak ederdim elfler ne ayak diye, nereden gelir insanların aklına bu kadar çok karakter diye..) Hatta bu konuyla ilgili bir sitede şöyle bir yorum yapılmış "Yazar Tolkien’in Orta Dünya (Middle Earth) adı, İskandinav mitolojisindeki dokuz dünyadan insanlara ait olan Midgard’dan esinlenilerek yaratılmış. Cüceleri yaratan Äule, demirciler tanrısı balta kullanan Thor’la önemli benzerlikler taşıyor. Tolkien’in kullandığı çoğu cüce adı ve bunların yanında Gandalf da İskandinav mitolojisi kökenli. Ayrıca Gandalf’ın tanrı Odin ile kimi benzerlikler taşıdığı görülüyor."

Bu arada, Alman mitolojisiyle İskandinav mitolojisi içiçe geçmiş durumda, neredeyse aynılar. Bazı konularda esas kaynak Almanya iken, bazılarında İskandinav ülkeleri..

Paganizm ise bu mitolojilerden beslenirmiş. İskandinav mitolojisiyle paganizm arasında mükemmel bir bağlantı varmış. (Aklıma, fantastik kitap yazarlarının pagan olma ihtimalı geldi..)

Paganizm'i bir başka araştırma konusu olarak ayırıyorum öyleyse.

KAPANIŞ:

Bu konuyu üç gündür araştırıyor olmam ve konunun derinleştikçe derinleşmesi sebebiyle bu aşamada bırakıyorum, o kadar çok olay var ki internette (o sivrisinek çekiç olayı gibi), onların hepsini toplamak mümkün değil, zaten inanılmaz bir çelişki var aralarında doğal olarak. Paganizmle ilgili bilgi vermesi açısından işimize yarayabilir.

Evla